مسابقه بزرگ حدیث رمضان

حدیث بیست ویکم

سخنران: حجت الإسلام والمسلمین شیخ مهدی رفعتی

موضوع سخنرانی:‌ شکر

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيم

یکی از ویژگی‌های خوبان شکر نعمت است. انسان‌‌های شایسته و خودساخته و مقربين درگاه الهی نعمت‌های خدا را می‌بینند و شکرگزارشان هستند. اساساً یکی از نشانه‌های خوبان همین است که وقتی خدا به آن‌ها نعمتی چون سلامتی و رزق و روزی و فرزند و هر نعمت مادی و معنوی دیگری می‌دهد، شکرگزار نعمات خدا هستند. این نشانه‌ی سلامت روح آن‌هاست.

در روایت داریم پیامبر خدا گاه بر مرکب سوار بودند و خبر خوبی می‌شنیدند؛ پایین می‌آمدند و همان‌جا سجده‌ی شکر به جا می‌آوردند. بنده و عبد حقیقی خدا هیچ‌وقت خدا را فراموش نمی‌کند و اگر خدا نعمتی به او دهد شکرگزار است. این نشانه‌ی انسان‌های شایسته است که شکر از زبان آن‌ها نمی‌افتد. البته خدا در قرآن از کمیِ چنین بندگان شایسته‌ای گلایه می‌کند: «و قلیل من عبادی الشکور». ما خیلی کم خدا را شکر می‌کنیم، در حالی که اگر تمام‌وقت شکر کنیم هم هرگز نمی‌توانیم سپاس‌گزار واقعی نعمت‌های خدا باشیم؛ «و إن تعدوا نعمت الله لاتحصوها». مگر می‌توانیم نعمت‌های خدا را بشماریم؟ حتی شمارش نعمت‌های خدا در توان ما نیست، تا چه رسد به شکر آن‌ها. 

در حدیث بالا، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند الطَّاعِمُ الشَّاكِرُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ كَأَجْرِ الصَّائِمِ الْمُحْتَسِبِ، کسی که روزه نیست ولی بنده‌ی شاکر خداست ‌ــ‌روزی می‌خورد و شکر خدا از دل و زبان او نمی‌افتد‌ــ خدای متعال ثواب روزه‌دار به او می‌دهد. وَ الْمُعَافَى الشَّاكِرُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ كَأَجْرِ الْمُبْتَلَى الصَّابِرِ. در روایت داریم کسی اگر مثلاً یک شب تب کند خداوند آن تب را کفاره‌ی گناهانش قرار می‌دهد. سختی‌‌ها و بلاهایی که در دنیا به آن‌ها مبتلا می‌شویم اجر و پاداش و مزد فراوانی دارند. اما خداوند همه‌ی این ثواب را به کسی که در سلامت و عافیت هم از شکر خدا غافل نیست نیز می‌دهد. وَ الْمُعْطَى الشَّاكِرُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ كَأَجْرِ الْمَحْرُومِ الْقَانِعِ. در فراز پایانی پیامبر می‌فرمایند اگر کسی که خدا در روزی را به روی او گشوده و رزق فراوان به او داده است از [شکر] نعمت‌های خدا غافل نشود، خدای متعال به او ثواب کسی را می‌دهد که از این نعمت‌ها محروم است اما قناعت پیشه کرده است. اگر کسی دچار فقر جبری باشد ‌ــ‌یعنی خودش فقر را نخواسته است، بل‌که شرایط او چنان هستند که نمی‌تواند از راه حلال روزی خودش را بیشتر کند و در فقر و تنگ‌دستی به سر می‌برد‌ــ خدا در برابر این آزمایش سخت مزد و پاداش عظیمی به او می‌دهد. همین پاداش عظیم را خدا به ثروتمندی که شاکر باشد هم عطا می‌کند. 

شکر خصلتی بسیار پسندیده و ارزشمند است که خدا کند هرگز از زبان  ما نیوفتد. حمد و شکر خدا سه مرحله دارد: 

1-شکر زبانی: اگر کسی به زبان الحمدلله یا شکرا لله بگوید یا بعد از نمازهای واجب سر به سجده بگذارد و دست‌کم سه مرتبه شکرا لله بگوید در واقع شکر زبانی کرده است. 

2-شکر قلبی: مهم‌تر از شکر زبانی این است که انسان با دلش به خدا توجه کند و بداند این نعمت از خداست. یعنی سر سفره‌ی خدا که می‌نشنید غافل نشود. 

3-شکر عملی: از این دو مهم‌تر شکر عملی است. شکر عملی یعنی انسان با آنچه خدا به او داده است به بندگان خدا خدمت کند‌. شکر واقعی این است. شکر واقعی ثروتمند این نیست که تسبیح بگیرد و فقط حمد خدا بگوید، بل‌که مصداق شکر واقعی برای او این است که با ثروتی که خدا به او ارزانی داشته است به بندگان خدا هم رسیدگی کند، به نیازمندان جامعه کمک کند. شکر واقعی برای کسی که خدا علم و دانش به او داده است این است که ــ‌زکاة العلم نشره‌ــ از این علم و دانش به دیگران هم افاضه کند و دست کسانی را که نمی‌دانند بگیرد. بنابراین، شکر هر نعمتی متناسب با همان نعمت است. شکر نعمت جوانی خدمت به بندگان خدا در سنین جوانی و بندگی خداست. 

امیدوارم همه به برکت ماه مبارک رمضان و این روزها و شب‌های بسیار بسیار ارزشمند توفیق شکرگزاری واقعی داشته باشیم. 

و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.