مسابقه بزرگ حدیث رمضان

حدیث چهاردهم

سخنران: حجت الإسلام والمسلمین شیخ محمد عسکرپور

موضوع سخنرانی:‌ حیاداری

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيم

حیا چیست؟ حیا یعنی شرم از انجام کار زشت و قبیح. وقتی می‌گوییم کسی حیا دارد، یعنی از انجام کار قبیح و زشت شرم می‌کند. صفت «باحیا» به چنین فردی نسبت داده می‌شود. اما حیا داشتن چه پیامدی دارد؟ به فرموده‌ی حضرت علی علیه السلام، الْحَیَاءُ سَبَبٌ إِلَی كُلِّ جَمِیلٍ، حیا انسان را به سوی همه‌ی زیبایی‌ها می‌کشد و باعث می‌شود همه‌ی کارهای فرد زیبا باشند. 

حیا در حوزه‌ی ذهن افکار را زیبا می‌کند؛ در حوزه‌ی احساس، احساس را زیبا می‌کند؛ در حوزه‌ی رفتار، رفتار را زیبا می‌کند. باز هم به فرموده‌ی حضرت، الحیاء مفتاح کل خیر، حیا کلید هر خیری است. چون وقتی حیا داشته باشی بی‌تردید کار زشت و کار شر و کار قبیح انجام نمی‌دهی،  بنابراین اعمالت ــ‌در هر سه حوزه‌ی فکر و احساس و رفتار‌ــ سرشار از خیر خواهند بود. 

حضرت علی علیه السلام همچنین می‌فرماید که الحیاء یسد عن فعل القبیح، حیا نمی‌گذارد مرتکب کار قبیح و شوید. به همین سبب، رابطه‌ی حیا و ایمان چنان تنگاتنگ است که به فرموده‌ی امام صادق علیه السلام، لا ایمان لمن لا حیاء له، ایمان ندارد کسی که حیا ندارد. چون کسی که حیا ندارد دست به هر کار قبیحی می‌زند، بنابر‌این ایمان هم ندارد. 

بعضی از روایات دو نوع حیا را معرفی می‌کنند: حیای عقل و حیای حمق؛ حماقت در برابر تعقل. حیای عقل یعنی همان حیای درست و صحیح. اما گاهی هم انسان از روی حماقت حیا می‌کند. مثلاً در روایتی از امام علی علیه السلام داریم که من استحیی من قول الحق فهو احمق، کسی که از گفتن حرف حق حیا کند احمق است. حرف حق را باید زد و حیا نباید مانع حق‌گویی شود. بنابراین، یک حیای عقل داریم ‌ــ‌یعنی همان شرم و حیای به‌جا‌ــ و یک حیای حمق ــ‌یعنی شرم نابه‌جا. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید که استحی من الله استحیائک من صالحی جیرانک فان فیها زیادة الیقین، به اندازه‌ای که از همسایه‌ات، از یک انسان ارزشمند، حیا می‌کنی از خداوند حیا کن. اگر اعتقاد داریم که خدا می‌بیند و می‌شنود، اگر باور داریم که خداوند متعال عالم و محیط به همه‌ی ما در همه‌جاست، چگونه در فلان زمان و فلان مکان مقابل چشم و گوش خداوند متعال گناه کرده‌ایم؟ این همان بی‌حیایی است. اگر، مطابق فرموده‌ی پیامبر، به اندازه‌ای که از انسان‌های خوب شرم می‌کنیم از خداوند متعال شرم کنیم، چنین حیایی مفتاح کل خیر است و سبب عن کل جمیل است و یسد عن کل قبیح. 

امیدواریم خداوند متعال به حق عظمتش و به حق عظمت رسول الله و به حق عظمت امیرالمومنین و ائمه‌ی اطهار علیهم الصلاة و السلام این روح حیا و شرم را در وجود ما بدمد.